Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt Sau bữa cơm, lúc hai vợ chồng ngồi uống trà, chồng tôi nói: "Lão T. chia tay với bồ rồi. Tốt nhất là như thế, đợi đến khi vợ phát hiện ra lại tan cửa nát nhà". Phân tích Triết lý nhân sinh trong bài thơ Vội vàng Bài văn Phân tích Triết lý nhân sinh trong bài thơ Vội vàng gồm dàn ý chi tiết, 5 bài văn phân tíc Nhà thơ cảm nhận thấy điều ấy ngay cả khi nó vừa mới bắt đầu "Trong gặp gỡ đã có mầm li biệt", xuân đến cũng là Trong trong thực tiễn tình yêu có khi chỉ là một khoảnh khắc : " Hôm nay yêu mai hoàn toàn có thể xa rồi " ( Nói cùng anh - Xuân Quỳnh ), " Tình yêu đến, tình yêu đi ai biết / Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt " ( Xuân Diệu ), " Anh đã thấy một điều mong manh nhất / Là Chẳng bao giờ nữa". Xuân Diệu thật có cái nhìn khác người ông chẳng cần đợi có nắng hạ mới hoài xuân mà tìm thấy điều ấy ngay từ khi xuân mới sang, "trong gặp gỡ đã có mầm li biệt". CHUYỆN CỦA MOON. CHUYỆN CỦA MOON Một bữa nhìn gương … úi tuổi già Hao tiền sâm yến vẫn mồi da Trên đầu đám bạc chòm trơ trốc Dưới bụng nơi teo chỗ đẫy đà Trẻ trẻ thưa ông thèm khóc giãy Sồn sồn gọi chú muốn kêu la Nghe đồn chuẩn bị sang Hàn Quốc Tỉa tót Xuân Diệu từng viết: "Trong gặp gỡ đã có mầm li biệt" để rồi đến bài thơ "Vội vàng" thì triết lí nhân sinh gắn liền với cảm thức về thời gian một lần nữa được nhấn mạnh. 6KYoiKp. Mau với chứ, vội vàng lên với chứ, Em, em ơi, tình non đã già rồi; Con chim hồng, trái tim nhỏ của tôi, Mau với chứ! Thời gian không đứng đợi. Tình thổi gió, màu yêu lên phấp phới Nhưng đôi ngày, tình mới đã thành xưa, Nắng mọc chưa tin, hoa mọc không ngờ, Tình yêu đến, tình yêu đi ai biết! Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt Những vườn xưa, nay đoạn tuyệt dấu hài Gấp đi em, anh rất sợ ngày mai; Đời trôi chảy, lòng ta không vĩnh viễn. Vừa xịch gối chăn, mộng vàng tan biến; Dung nhan xê động, sắc đẹp tan tành. Vàng son đương lộng lẫy buổi chiều xanh, Quay mặt lại cả lầu chiều đã vỡ Vì chút mây đi, theo làn vút gió. Biết thế nào mà chậm rãi, em ơi? Sớm nay, sương xê xích cả chân trời, Giục hồng nhạn thiên đi về cõi bắc. Ai nói trước lòng anh không phản trắc, Mà lòng em, sao lại chắc trơ trơ? - Hái một mùa hoa lá thuở măng tơ, Đốt muôn nến sánh mặt trời chói lọi; Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối, Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm. Em vui đi, răng nở ánh trăng rằm, Anh hút nhụy của mỗi giờ tình tự. Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ! Em, em ơi! Tình non sắp già rồi... Lyric/ Lời bài hát Gặp Nhau Trong Rừng Mơ Sáng tác nhạc sĩ Bảo Chung Các ca sĩ Tân Nhàn ft. Trọng Tấn, Phi Nhung, Việt Hoàn, Lâm Nhật Minh, Anh Thơ, Trọng Tấn, Bảo Chung, Lam Hồng, Lê Thuỷ ft. Mai Hoa, Phú miễn, Đào Phi Dương, Song ca, Đang cập nhật, Lan Anh, Thu Thủy, bé bo, Hoàng Diệu Trang, Lê Thị Dần, Anh Thân ft Thu Huyền, Vũ Anh Ft Thu GiangLoaihoacua_bien, phan anh dũng, Tân Nhàn, Zephyr, Anh Tuấn, Minh Ngọc, Lê Hoài Trung_Ngọc Lan, Kẹo Anly Thời gian sáng tác Ngôn ngữ chính của bài hát Việt Nam Mặt trời hồng lưng vách núi Lững lờ làn mây trắng Con chim gì mà hót vui Vang cả cánh rừng Vui chân, vui chân, ta cùng xuống chợ Bướm trắng bay quanh bên những rừng mơ Kìa một chàng trai mắt sáng từ đường mòn vách núi Anh vui gì mà sáo bay vang cả cánh rừng Vui chân, vui chân Ta cùng xuống chợ Bướm trắng bay quanh bên những rừng mơ Xuống chợ, xuống chợ, ngại ngùng gì hỡi em Xuống chợ, xuống chợ, xuống chợ với em Ái là Chàng trai khôi ngô ghê. Ô! giọng của chàng hay quá Ớ.. mà sáo chàng hay quá! Đường xa nắng đổ mà chúng em vẫn vui Vui chân vui chân mà chẳng nói được gì Trong ngực em ái là như có tiếng ngựa phi. Chào những người con gái có nụ cười đẹp quá Em vui gì mà líu lo như đàn chim trời Mây bay lang thang trên đỉnh núi xa mờ Anh đây như mây bên túi đầy thơ Xuống chợ, xuống chợ, ngại ngùng gì hỡi em Xuống chợ, xuống chợ, xuống chợ với em Ái là Chàng trai khôi ngô ghê. Ô! giọng của nàng hay quá Ớ.. mà sao nàng xinh quá Màu xanh tím đỏ nhảy nhót trong mắt em vui chân vui chân mà chẳng nói được gì Trong ngực em ái là như có tiếng ngựa phi Ô! Chợ của mình vui quá! Ô! mà sáo chàng hay quá! Đường xa nắng đổ mà chúng em vẫn vui Vui chân vui chân mà chẳng nói được gì Trong ngực em ái là như có tiếng ngựa phi. Mặt trời lặn sau vách núi Chợ về chiều đã vắng Chia tay lòng còn vấn vương Chưa kịp nói năng gì Hẹn ngày chợ sau tới nhé Lại gặp rừng mơ ấy Trên con đường mòn núi cao Bóng chàng xa mờ… Trên con đường mòn núi cao Bóng chàng xa mờ… Trên con đường mòn núi cao Bóng chàng mờ xa… Các lời bài hát cùng nhạc sĩ "Bảo Chung"Gặp Nhau Trong Rừng Mơ Gặp nhau giữa rừng mơGiữ cho em mùa hoa đào Giữ cho em mùa hoa anh đào Lời khuyên năm mới Ghi chú về lời bài hát Gặp Nhau Trong Rừng MơLyric/ Lời bài hát Gặp Nhau Trong Rừng Mơ - Bảo Chung được cập nhật thường xuyên tại bạn tìm thấy lyric/ lời bài hát Gặp Nhau Trong Rừng Mơ và các thông tin về tên tác giả/ nhạc sĩ sáng tác, ảnh bản nhạc, ngôn ngữ/ thời gian sáng tác hay ca sĩ thể hiện bài hát Gặp Nhau Trong Rừng Mơ không chính xác hoặc thiếu, rất cảm ơn nếu bạn đóng góp, gửi lời bình hoặc liên hệ với ban quản trị tìm bài hát nhạc chờ Gặp Nhau Trong Rừng Mơ theo mạng diện thoại của bạn, click liên kết từ menu bên trái hoặc tìm kiếm ở box phía trên theo từ khóa "Gặp Nhau Trong Rừng Mơ"Khi bạn sử dụng thông tin về bài hát "Gặp Nhau Trong Rừng Mơ", vui lòng ghi rõ nguồn khóa tìm kiếmLời bài hát Gặp Nhau Trong Rừng Mơ - Bảo Chung, Lời bài hát Gặp Nhau Trong Rừng Mơ Tân Nhàn ft. Trọng Tấn, Phi Nhung, Việt Hoàn, Lâm Nhật Minh, Anh Thơ, Trọng Tấn, Bảo Chung, Lam Hồng, Lê Thuỷ ft. Mai Hoa, Phú miễn, Đào Phi Dương, Song ca, Đang cập nhật, Lan Anh, Thu Thủy, bé bo, Hoàng Diệu Trang, Lê Thị Dần, Anh Thân ft Thu Huyền, Vũ Anh Ft Thu GiangLoaihoacua_bien, phan anh dũng, Tân Nhàn, Zephyr, Anh Tuấn, Minh Ngọc, Lê Hoài Trung_Ngọc Lan, Kẹo Anly, Gặp Nhau Trong Rừng Mơ Lyric, thời gian/ năm sáng tác bài hát Gặp Nhau Trong Rừng Mơ, Gặp Nhau Trong Rừng Mơ lời bài hát - nhạc sĩ sáng tác Bảo Chung, lyric Gặp Nhau Trong Rừng Mơ - composer Bảo Chung Loi bai hat Gap Nhau Trong Rung Mo - bao chung, Gap Nhau Trong Rung Mo Lyric, thoi gian/ nam sang tac bai hat Gap Nhau Trong Rung Mo, Gap Nhau Trong Rung Mo loi bai hat - nhac si sang tac Bảo Chung, lyric Gap Nhau Trong Rung Mo - composer Bảo Chung Lê Hồ Quang GIỤC GIà Xuân Diệu Mau với chứ, vội vàng lên với chứ, Em, em ơi, tình non đã già rồi; Con chim hồng, trái tim nhỏ của tôi, Mau với chứ! thời gian không đứng đợi. Tình thổi gió, màu yêu lên phấp phới; Nhưng đôi ngày, tình mới đã thành xưa. Nắng mọc chưa tin, hoa rụng không ngờ, Tình yêu đến, tình yêu đi, ai biết! Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt; Những vườn xưa, nay đoạn tuyệt dấu hài; Gấp đi em, anh rất sợ ngày mai; Đời trôi chảy, lòng ta không vĩnh viễn. Vừa xịch gối chăn, mộng vàng tan biến; Dung nhan xê động, sắc đẹp tan tành. Vàng son đương lộng lẫy buổi chiều xanh, Quay mặt lại cả lầu chiều đã vỡ. Vì chút mây đi, theo làn vút gió. Biết thế nào mà chậm rãi, em ơi? Sớm nay sương xê xích cả chân trời, Giục hồng nhạn thiên đi về cõi Bắc. Ai nói trước lòng anh không phản trắc; Mà lòng em, sao lại chắc trơ trơ? - Hái một mùa hoa lá thuở măng tơ, Đốt muôn nến sánh mặt trời chói lói; Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối, Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm. Em vui đi, răng nở ánh trăng rằm, Anh hút nhụy của mỗi giờ tình tự. Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ! Em, em ơi! Tình non sắp già rồi… [1] Trong thơ tình Xuân Diệu, những mô tả, giãi bày cụ thể về tình yêu luôn đi cùng xu hướng triết lí hóa, khái quát hóa. Cái tôi trữ tình này vừa yêu, không ngừng hạnh phúc, khổ đau vì tình yêu, đồng thời không ngừng bị thôi thúc bởi nhu cầu mãnh liệt là được cắt nghĩa về tình yêu, đúc rút thành châm ngôn, triết lí và hơn thế, “kêu to lên” cho mọi lứa đôi cùng nghe về những bí ẩn của nó. Giục giã rút trong tập Gửi hương cho gió, 1945 thể hiện rõ phong cách trữ tình mê đắm mà tỉnh táo của Xuân Diệu. Mở đầu Giục giã là một lời kêu gọi, hối thúc Mau với chứ, vội vàng lên với chứ Bằng lời nhập đề trực tiếp, khẩn trương này, nhà thơ kéo thẳng đối tượng và độc giả vào cuộc trữ tình. Nếu với Huy Cận, cảm hứng thơ luôn được khơi dậy từ không gian xa rộng, cô liêu, gợi niềm ảo não, thì với Xuân Diệu, thời gian mới là nỗi ám ảnh, đồng thời, là nguồn thi hứng dạt dào. Tình thổi gió, màu yêu lên phấp phới; Nhưng đôi ngày, tình mới đã thành xưa. Nắng mọc chưa tin, hoa rụng không ngờ, Tình yêu đến, tình yêu đi, ai biết! Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt; Những vườn xưa, nay đoạn tuyệt dấu hài; Gấp đi em, anh rất sợ ngày mai; Đời trôi chảy, lòng ta không vĩnh viễn. Vừa xịch gối chăn, mộng vàng tan biến; Dung nhan xê động, sắc đẹp tan tành. Vàng son đương lộng lẫy buổi chiều xanh, Quay mặt lại cả lầu chiều đã vỡ. Đoạn thơ khá dài, gieo vần chặt chẽ, nhịp nhàng. Tác động đa chiều của thời gian được mô tả thông qua hàng loạt hình ảnh ẩn dụ gợi cảm tình thổi gió, màu yêu, nắng mọc, hoa rụng, mầm ly biệt, mộng vàng, chiều xanh, vàng son đương lộng lẫy, lầu chiều đã vỡ, tình yêu đến, tình yêu đi, đời trôi chảy… Trong tương quan đối lập mới/ xưa; đến/ đi; gặp gỡ/ ly biệt…, thời gian được nhà thơ nhận thức chủ yếu ở phía tác động tiêu cực Đời trôi chảy, lòng ta không vĩnh viễn. Thực chất, đây là cảm quan thời gian quen thuộc của Xuân Diệu, đã thể hiện trong nhiều tác phẩm Cái bay không đợi cái trôi Từ tôi phút ấy sang tôi phút này Đi thuyền Xuân đương tới nghĩa là xuân đang qua Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất Vội vàng Đây không phải là một nhận thức thời gian mới. Thơ xưa từng nói đến tác động thời gian qua hình ảnh “bóng câu qua cửa sổ”, “bãi bể nương dâu” hay mái tóc “mới sớm còn tơ xanh chiều đã tuyết”… Nhưng ám ảnh thời gian dường như càng tăng lên khi con người đo lường, đánh giá nó qua nhãn quan cá thể và quỹ thời gian cá nhân. Là nhà thơ lãng mạn, Xuân Diệu đặc biệt chú ý sự tác động của thời gian tới tâm hồn, xúc cảm con người. Với ông, thời gian không chỉ khiến “dung nhan lay động, sắc đẹp tan tành”. Ác hại hơn, nó khiến cho sự thay đổi trong tình cảm của con người trở thành một tất yếu Ai nói trước lòng anh không phản trắc/ Mà lòng em sao lại chắc trơ trơ? Dĩ nhiên, ta thừa biết sự đổ vỡ tình cảm đâu chỉ do mỗi nguyên nhân thời gian. Xuân Diệu chọn lí do này, bởi qua thời gian, ông nhận ra nhiều vấn đề của đời sống và con người. Nó đem lại màu sắc triết lí hấp dẫn cho thơ ông. Quan trọng hơn, nó khiến ông nhận ra điều mình thực sự muốn, đó là Em và Hiện tại. Là một nhà thơ của thời hiện đại, ý thức sâu sắc về giá trị cá nhân, ông khao khát hưởng thụ cuộc đời và tình yêu trong ngay bây giờ, ở thời điểm này. Ông sẵn sàng đón tất cả những gì đến với mình trong thì hiện tại với niềm hạnh ngộ. Cách ứng xử với hiện tại này quả thực khác nhiều tác giả Thơ mới. Chẳng hạn, đây là thái độ cự tuyệt của Chế Lan Viên Ai đâu trở lại mùa thu trước Nhặt lấy cho tôi những lá vàng Với lại hoa tươi muôn cánh rã Về đây đem chắn nẻo xuân sang Thu Còn đây là cách ứng xử của Hồ Dzếnh với thời gian và người tình Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé Em tôi ơi! Tình có nghĩa gì đâu Nếu là không lưu luyến thuở sơ đầu Thuở ân ái mong manh như nắng lụa Hoa bướm ngập ngừng cỏ cây lần lữa Hẹn ngày mai mùa đến sẽ vui tươi Chỉ ngày mai mới đẹp, ngày mai thôi! Ngập ngừng Thật trái ngược! Trong khi Hồ Dzếnh tuyên bố Chỉ ngày mai mới đẹp, ngày mai thôi!, thì Xuân Diệu lại kêu gọi Gấp đi em, anh rất sợ ngày mai. Thật ra, về điều này, quan điểm của Xuân Diệu rất rõ ràng. Quá khứ thì đã qua, không thể thay đổi. Tương lai thì không biết sẽ thế nào, nó nằm ngoài khả năng đoán định. Cả quá khứ lẫn tương lai đều là những cái bất khả níu giữ, chế ngự. Chỉ hiện tại, chỉ cái đang là, là còn thuộc về Anh và Em. Dẫu vẫn lo âu, nghi ngờ, song thì hiện tại, với ông, là một hiện thực giá trị. Trong dòng chảy thời gian, hiện tại dễ dàng bị xâm lấn bởi hai đầu quá khứ và tương lai. Nhưng cũng chính vì sự mong manh vụt biến nên hiện tại, cũng như tình yêu con người, càng đáng trân quý. Thái độ sống của Xuân Diệu rất thực tiễn và hiện đại yêu đời, yêu người, không có nghĩa đặt đối tượng lên bàn thờ chiêm bái ngưỡng vọng, mà phải được thụ hưởng tình yêu ấy một cách trọn vẹn, mãnh liệt. Đó là lý do ông từng nói đến khao khát “ôm”, “riết”, “thâu”, “say”, “cắn”, “no nê”, “chuếnh choáng”, “đã đầy”… mùa “xuân hồng” của cuộc đời. Ông khát khao gắn bó với cuộc đời trần thế, trong phút giây hiện tại, trong sự “thức nhọn giác quan” run rẩy. Sống cho hiện tại, sống vì hiện tại, sống trong hiện tại dường như là lời xác quyết của Xuân Diệu. Yếu tính lãng mạn trong hồn thơ Xuân Diệu đã bộc lộ trọn vẹn, đắm đuối và nồng nàn trong tuyên ngôn yêu và sống của ông, một tuyên ngôn mà rồi bao thế hệ “trẻ tuổi, trẻ lòng” sẽ còn nhắc lại, trong sự rung động và đồng cảm Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm. Xuân Diệu từng tuyên bố Ai lí luận với ân tình cho đáng. Thế nhưng kiểu kết cấu luận đề lại khá phổ biến trong thơ ông. Bài thơ thường được triển khai như một chuỗi lập luận, ý trước nối liền ý sau trong mối quan hệ phối thuộc chặt chẽ. Mỗi đoạn, câu, hình ảnh thơ trong bài vừa có nhiệm vụ cụ thể hoá quan niệm, tư tưởng của thi sĩ vừa đóng vai trò những thao tác phân tích, buộc độc giả phải thấy rằng quan niệm, tư tưởng đó là một tất yếu đúng. Điều này thể hiện rõ trong nhiều sáng tác như Vội vàng, Xa cách, Yêu… Và tất nhiên, danh sách ấy phải có Giục giã. Nếu ở Vội vàng, Xuân Diệu chủ yếu dùng hệ thống lí lẽ để chứng minh quy luật tàn phá của thời gian, để thuyết phục độc giả rằng vội vàng là cách sống, cách ứng xử thích hợp nhất, thì trong Giục giã, ông cũng tiến hành thao tác tương tự. Bài thơ được cấu trúc một cách khá chặt chẽ, theo ba phần như sau - Hai dòng đầu Đặt vấn đề bằng lời thúc giục vội vàng - Hai mươi dòng tiếp theo Giải thích lí do - Tám dòng cuối Nêu “giải pháp” sống và yêu Tuy nhiên, nếu Vội vàng dừng lại ở quy luật sống nói chung thì ở Giục giã, nhà thơ chú tâm vào mục tiêu thuyết phục người tình cùng ông tận hưởng một tình yêu xứng đáng. Đó là tình yêu trong thì hiện tại, trong tuổi trẻ, giữa “mùa hoa lá thuở măng tơ”, trong độ đắm say mãnh liệt “đốt muôn nến sánh mặt trời chói lói”. Về mặt văn bản, bài thơ được kết cấu theo lối đầu cuối tương ứng. Phần cuối nhắc lại hai câu mở đầu, với đôi chút biến đổi, nhằm nhấn mạnh tính chất cần thiết cũng như ý nghĩa của sự “mau lên chứ, vội vàng lên với chứ”. Mở đầu bài thơ như sau Mau với chứ, vội vàng lên với chứ, Em, em ơi, tình non đã già rồi; Và ở kết thúc Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ! Em, em ơi! Tình non sắp già rồi… Kết nối với tiêu đề tác phẩm – Giục giã, những đặc điểm kết cấu nói trên càng cho thấy rõ tính triết lí của bài thơ. Điều thú vị là, dù tính khái quát, triết lí rất rõ, song Giục giã vẫn đem lại cảm giác trữ tình nồng nàn. Điều này hết xuất phát từ nguyên tắc thể hiện trực tiếp của bài thơ. Luôn hiện diện đằng sau lớp hình ảnh, từ ngữ ấy là một chủ thể trữ tình đầy nhiệt thành, sôi nổi anh ta luôn có nhu cầu được giãi bày, được trần tình, được lí giải và cả… kể lể nữa, những nhận thức, suy ngẫm riêng về tình yêu, về thời gian, cuộc sống Ẩn dụ được sử dụng phổ biến tạo nên lớp ngôn từ bóng bẩy, đa nghĩa, giàu xúc cảm tình non, con chim hồng, trái tim nhỏ, tình thổi gió, màu yêu, tình mới, mầm ly biệt, đời trôi chảy, buổi chiều xanh, mộng vàng, răng nở ánh trăng rằm, hút nhụy mỗi giờ tình tự…. Bài thơ có khá nhiều câu hỏi tu từ, đan xen linh hoạt với kiểu câu trần thuật, cảm thán, tạo nên giọng điệu vừa tỉnh táo, lí trí vừa mãnh liệt, nồng nàn Vì chút mây đi theo làn vút gió/ Biết thế nào mà chậm rãi em ơi?; Ai nói trước lòng anh không phản trắc/ Mà lòng em, sao lại chắc trơ trơ?… Trên thực tế, nhiều câu trong Giục giã đã trở thành lời cửa miệng của độc giả, vì tính triết lý thi vị, chẳng hạn - Tình yêu đến tình yêu đi ai biết - Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt - Ai nói trước lòng anh không phản trắc Mà lòng em sao lại chắc trơ trơ? - Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm… Những triết lí trực tiếp, những mô tả khá chi tiết, cảm tính thu hẹp tính “mơ hồ”, “ám gợi” – vốn được xem là thuộc tính của một biểu tượng tượng trưng “đích thực”. Bù lại, màu sắc xúc cảm và khả năng truyền cảm của bài thơ trở nên mãnh liệt, nồng nàn. Hãy hướng về hiện tại, sống và yêu hết mình trong hiện tại – đó không chỉ là triết lí của cá nhân Xuân Diệu. Thực ra, đó cũng là một quan niệm mang đậm tinh thần lãng mạn. Thơ lãng mạn, với tư cách một trào lưu, đã qua đi trong lịch sử văn học. Tuy nhiên, phẩm tính lãng mạn, những khát vọng lãng mạn là điều sẽ còn tồn tại dài lâu trong đời sống nhân loại. Đó là lý do giải thích vì sao Giục giã có thể ngân vang lâu bền đến vậy trong kí ức và xúc cảm của bao thế hệ độc giả Em vui đi, răng nở ánh trăng rằm, Anh hút nhụy của mỗi giờ tình tự. Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ! Em, em ơi! Tình non sắp già rồi… Vinh, 7/ 2007 [1] Nhiều tác giả 1999, Thơ mới 1932-1945, tác giả và tác phẩm, Lại Nguyên Ân tập hợp và biên tập, Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội. Comments are closed. Tình cờ lướt web, đọc bài Đạo Chích chương 29, Trang Tử Nam Hoa Kinh, tôi cứ tủm tỉm cười. Trang Tử khá “độc” khi đem “vạn thế sư biểu” Khổng Tử của Nho giáo ra đùa cợt. Hình ảnh uy nghi, khẳng khái “uy vũ bất năng khuất”đâu chẳng thấy mà chỉ còn là hình ảnh lão già tầm thường run như cầy sấy trước hành động hung cuồng bạo ngược của Đạo Chích – kẻ bị cho là “đào tường khoét vách, lùa ngựa bò, bắt cóc vợ và con gái người ta, tham lợi tới quên cả thân thích, không đoái hoài tới cha mẹ anh em, không cúng giỗ tổ tiên”. Đạo Chích vừa mới cất vài lời “cường ngôn” phản bác mà “Khổng Tử vái hai vái rồi vội vàng chạy ra cửa, lên xe ba lần mới nắm được dây cương vì hoảng hốt, mắt không thấy rõ, mặt tái như tro tàn, ngồi dựa vào cái đòn ở trước xe, đầu cuối xuống, thở không ra hơi”. Trang Tử khéo giễu quá đi thôi! Đạo giáo cùng Nho giáo Tàu cũng “chỏi” nhau ra trò đó chứ! Nhắc đến Trang Tử, tôi chợt nhớ hai câu thơ của Vũ Hoàng Chương “Học làm Trang Tử thiêu cơ nghiệp Khúc Cổ bồn ca gõ hát chơi” Qua hai câu thơ ấy, hình tượng Trang Tử có vẻ tiêu sái thoát tục, tôi tò mò tìm đọc nội dung khúc Cổ Bồn Ca xem thế nào. Hoá ra Trang Tử thiêu cơ nghiệp và gõ bồn hát, cảm khái vì lẽ vô thường “vợ mình thằng khác xài, con mình thằng khác sai”... Sao bi hài thế nhỉ ! CỔ BỒN CA Kham ta phù thế sự Hữu như hoa khai tạ Thê tử ngã tất mai Ngã tử thê tất giá. Ngã nhược tiên tử thời Nhất trường đại tiếu thoại Điền bị tha nhân canh Mã bị tha nhân khóa Thê bị tha nhân luyến Tử bị tha nhân mạ. Dĩ tử đổng thường tình Tương khan lệ bất hạ Thế nhân tiếu ngã bất bi thương Ngã tiếu thế nhân không đoạn trườn Thế sự nhược hoàn khốc đắc chuyển Ngã diệc thương sầu lệ vạn hàng. TRANG TỬ Bản dịch BÀI HÁT CỔ BỒN Ôi cuộc đời nổi trôi Khác nào hoa nở, rụng Vợ chết trước ta lo mai táng Ta chết vợ sang ngang. Ví bằng ta chết trước Thật một trường đại hài hước Ruộng ta người sẽ cày Ngựa ta người sẽ cỡi Vợ ta người sẽ thương Con ta người mắng chửi. Tình thế là như vậy Nếu lệ ta chẳng rơi Thế gian cười tớ vô tình Tớ cười thiên hạ như bình lệ chan Khóc mà đổi được tuần hoàn Thì ta đã khóc muôn ngàn năm nay. VÕ TƯ NHƯỢNG dịch Sự tích Trang Tử đốt nhà và gõ bồn hát, như sau Trang Tử đi chơi về, nằm lăn xuống phản kê giữa nhà, chân chữ ngũ, chàng cười, cười như nắc nẻ, cười mãi. Vợ Trang Tử thấy lạ, lấy ghế ngồi bên cạnh, hỏi chồng “Mình có việc gì mà cười lắm thế?” Trang Tử ngồi nhỏm dậy, nói “Thế này nhé...” rồi lại cười. Khi ngớt cơn cười, Trang Tử mới kể Trang Tử đi qua một cánh đồng chợt thấy một thiếu phụ xinh đẹp, đội khăn tang che mái tóc mượt mà, đang cố sức quạt lấy quạt để; trước mặt nàng là một nấm mồ mới đắp, cỏ chưa mọc, đất còn ẩm. Trang Tử lấy làm lạ; chàng dừng lại, chăm chú nhìn. Thiếu phụ xinh đẹp quạt rất nhiệt tình, mỏi tay này đổi tay khác. “Hay là nàng thương người dưới mồ nóng bức?”. Nghĩ vậy, chàng đánh liều hỏi “Thưa quí nhân, nàng quạt mồ là nghĩa làm sao?”. Người đẹp ngước đôi mắt đen long lanh, đáp “ây là mồ chồng thiếp. Trước khi chết, chồng thiếp trối trăn hai, ba lần Phải đợi đất mồ chàng khô rồi hãy lấy chồng. Thiếp thương chồng, không quên lời căn dặn cuối cùng của chàng, nên thiếp quạt mồ chóng khô.” Trang Tử lại tỏ lòng thương xót người thiếu phụ biết làm theo lời trăn trối của chồng. Nghe câu chuyện, vợ Trang Tử ngúng nguẩy đứng dậy, nhăn nhó “Thế mà mình cười được. àn bà đâu trơ trẽn đến thế”. Trang Tử thở dài “Chỉ mong khi tôi chết, mình quàn tôi một trăm ngày rồi hãy chôn, sau đó hãy tái giá nhé!”. Vợ Trang Tử trách móc chồng vì đã nói gỡ, nàng đoan chắc nếu Trang Tử có mệnh hệ nào, thì nàng nhất quyết cư tang, suốt đời thủ tiết thờ chồng không tái giá. Không bao lâu, Trang Tử bỗng nhiên đột tử. Thi hài Trang Tử liệm trong quan tài, quàn trong nhà. ược dăm hôm, một chàng trai trẻ đẹp, hào hoa đến. Chàng thư sinh nhận mình là học trò thầy Trang Tử, đến phúng viếng thầy. Chàng nói “Nhà tôi ở mãi chân núi, xin cô cho ở lại mấy hôm”. Vợ Trang Tử vừa thấy chàng, đã đem lòng vấn vương; nàng vội nhận lời. Từ đêm ấy, hai bên quấn quít nhau, không rời nhau được. Bỗng một hôm, chàng ôm bụng lăn lộn trên giường, mồ hôi nhễ nhại. Chàng trai kêu đau, rên la thảm thiết. Chàng ú ớ nói chàng khó qua khỏi. Người thiếu phụ hoảng hốt. Chàng bảo vốn chàng bị bệnh đau bụng kinh niên, chỉ một thứ thuốc duy nhất cứu được chàng lấy sọ người mới chết, mài ra, uống ngụm nước nóng, thế là khỏi. Vợ Trang Tử, ngay đêm ấy, lấy cái vồ đập săng đựng xác chồng, định lấy cái sọ chồng chữa bệnh cho người tình. “Thịch, thịch, thịch” vồ nện mấy nhát, nắp săng bật tung. Trang Tử nhổm dậy hỏi “nàng làm gì vậy ?” Sau cơn hoảng sợ, vợ Trang Tử trấn tĩnh lại, nàng đáp “thiếp nghe trong quan tài có tiếng động, nên nghĩ rằng chàng tỉnh lại nên cậy quan tài ra”. Trang Tử bước ra khỏi quan tài, cùng vợ trở về phòng. Vợ Trang Tử bước đi mà lòng lo lắng… Về đến phòng, không thấy thư sinh đâu cả. Đang bần thần thì Trang Tử bảo “Ta gọi người tình của nàng đến nhé”. Ngọn đèn trong phòng chao chao và mờ dần, Trang Tử đột nhiên biến mất và chàng thư sinh trẻ đẹp hiện ra…Vợ Trang Tử biết chồng dùng phép thuật để thử lòng vợ. Nàng xấu hổ quá, nàng ốm, vài hôm sau nàng chết. Nàng chết, Trang Tử nực cười cho đời người. Chàng lấy cái chậu, vừa gõ vừa ca bài Cổ bồn, bài ca vừa như cười, cái cười hềnh hệch, vừa như khóc, cái khóc xót xa cho thân phận con người “Ôi thói đời! Nghĩ mà đau lòng...! Nhìn nhau lệ chẳng rơi lã chã...! Ta cười cuộc đời lắm nỗi đau thương...”. Phỏng theo Kim cổ kỳ quan của Ủng Bảo lão nhân Từ câu chuyện trên, dân gian Việt Nam có câu Quạt mồ còn hơn bổ quan tài. Hay là Thương thay cho kẻ quạt mồ Ghét thay cho kẻ cầm vồ bửa săng. Thiên Chí Lạc, Nam Hoa Kinh viết “Vợ Trang Tử mất, Huệ Thi đến điếu, thấy Trang Tử ngồi duỗi xoạc hai chân vừa gõ bồn vừa ca. Huệ Tử hỏi - Cùng người ở tới già, có con lớn mà người chết lại không khóc, cũng là đã quá lắm rồi ! Lại còn vỗ bồn mà ca, không quá lắm sao? Trang Tử đáp - Không ! Lúc nàng mới chết, tôi sao chẳng động lòng, nhưng nghĩ lại, hồi trước nàng vốn không sinh, chẳng những không sinh mà đó lại vốn không hình, chẳng những không hình mà đó vốn là không khí. Đó chẳng qua là tạp chất trong hư không biến ra mà có khí, khí biến ra mà có hình, hình biến ra mà có sinh, rồi lại biến ra nữa mà có tử. Khí, hình, sinh, tử, có khác nào xuân, hạ, thu, đông, bốn mùa vận hành. Vả lại, người ta đã nghỉ yên nơi Cự thất nhà Lớn, mà tôi còn cứ than khóc, chẳng là tự tôi không thông Mệnh ư, nên tôi không khóc.” Đọc sự tích “Trang Tử gõ bồn ca”, lòng tôi bâng khuâng cảm khái lẽ vô thường của đời người. Trang Tử là người đạt đạo mới có thái độ khác thường với nỗi bi thương chính mình. Có đâu như nhà thơ Nguyễn Bính hễ tơ lòng chạm phím là ai oán ngân nga. Khi người yêu “sang ngang”, nhà thơ Nguyễn Bính đã tỏ ra rất ngỡ ngàng Có người đêm ấy khoe chồng mới “Em chửa yêu ai, mới có mình” Có người trong gió rét chiều đông Chăm chỉ đan cho trọn áo chồng Còn bảo “Đường len đan vụng quá! Lần đầu đan áo kiểu đàn ông” Có lẽ khi đang ngây ngất men nồng tình ái, người yêu Nguyễn Bính cũng thầm thỉ bên tai chàng “Em chửa yêu ai, mới có mình”. Nhà thơ cay đắng thốt lên Vâng chính là cô chửa yêu a Lần đầu đan áo kiểu con trai Tôi về thu lá ba đông lại Đốt hết cho cô khỏi thẹn lời Câu thơ “Tôi về thu lá ba đông lại” có dị bản là “Tôi về thu cả ba đông lại”. Nhưng theo như một số bạn thơ của Nguyễn Bính, “lá” là từ ngữ dùng trong sáng tác ban đầu, nhà thơ Nguyễn Bính chỉnh sửa lại là“cả” trong các lần tái bản sau. “Lá” trong câu thơ trên là lá thư, phong thư. Nguyễn Bính đã nâng niu cất giữ những những lá thư tình trong 3 năm liền, thế mà “người ta” bỗng phút chốc thản nhiên coi như không. Hận tình đời đen bạc, nhà thơ uất nghẹn muốn đem đốt hết cho người yêu cũ thanh thản bên chồng. Nhưng, “người ta” quên chứ Nguyễn Bính có quên đâu. Nguyễn Bính chưa thấu lẽ vô thường trong tình ái nên vẫn u uất Tất cả mùa đông đan áo len Cho người cho tất cả người quen Còn tôi người lạ, tôi người lạ, Có cũng nên mà không cũng nên. “Vâng” - Nguyễn Bính Là nhà thơ tiền chiến đồng thời với Nguyễn Bính, nhưng Xuân Diệu tỏ ra khác hẳn và tỉnh táo hơn nhiều, ông đã thẳng thắn viết Ai nói trước lòng anh không phản trắc Mà lòng em sao lại chắc trơ trơ “Giục giã” - Xuân Diệu Nhà thơ Xuân Diệu với những bài thơ tình lãng mạn được giới trẻ yêu thích một thời, có câu thơ mang chút ít triết lý Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt “Giục giã” - Xuân Diệu Mới đọc, ta thấy hơi khó hiểu, nhưng đọc đoạn thơ sau thì nhà thơ đã trình bày rõ ràng Hoa nở để mà tàn; Trăng tròn để mà khuyết Bèo hợp để chia tan; Người gần để ly biệt. “Hoa nở để mà tàn” - Xuân Diệu Đúng thế “Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt”, chỉ vì có họp mặt mới có chia tay, “mầm ly biệt” đã nhú lên ngay từ khi mới quen nhau. Hoa nở rồi tàn, trăng tròn rồi khuyết đó là lẽ vô thường nhưng cũng là quy luật của sự vật. Nhưng, dù là quy luật thì khó có ai không bùi ngùi trong cảnh chia tay Hoa thu không nắng cũng phai màu Trên mặt người kia in nét đau. “Hoa nở để mà tàn” - Xuân Diệu “Ôi cảnh biệt ly sao mà buồn vậy” Quốc văn giáo khoa thư Gặp gỡ để rồi ngậm ngùi ly biệt. Xa nhau lại hoài niệm, nhớ nhung, nuối tiếc những tháng ngày mặn nồng dịu ấm hương tình Thôi hết rồi! Còn chi nữa đâu em! Thôi hết rồi, gió gác với trăng thềm. Với sương lá rụng trên đầu gần gũi, Thôi đã hết hờn ghen và giận tủi. Được giận hờn nhau! Sung sướng bao nhiêu! Anh một mình, nghe tất cả buổi chiều Vào chậm chậm ở trong hồn hiu quạnh. Anh nhớ tiếng. Anh nhớ hình. Anh nhớ ảnh. Anh nhớ em, anh nhớ lắm! Em ơi! Anh nhớ anh của ngày tháng xa khơi, Nhớ đôi môi đang cười ở phương trời Nhớ đôi mắt đang nhìn anh đăm đắm! Gió bao lần từng trận gió thương đi, - Mà kỷ niệm, ôi, còn gọi ta chi... “Tương tư chiều” - Xuân Diệu Lẽ vô thường trong thơ Trang Tử, Nguyễn Bính, Xuân Diệu gieo nỗi man mác bâng khuâng trong lòng tôi mấy hôm nay. Sáng nay đi lễ, nghe bài giảng của cha xứ, trong đó có câu Vanitas vanitatum et omnia vanitas Hư không của sự hư không - thế sự hư không! Truyền đạo 12-3 Phù vân, quả là phù vân. Tất cả chỉ là phù vân… Gv 1,2 Mọi điều đó là sự hư không theo luồng gió thổi… Truyền-đạo 21-26 Sách Truyền đạo của Solomon Kinh Thánh, Cựu Ước ghi“Hư không của sự hư không, hư không của sự hư không, thảy đều hư không. Các việc lao khổ loài người làm ra dưới mặt trời, thì được ích lợi chi?” Thế sự phù vân và cái việc “làm chi cho mệt một đời” mà Kinh Thánh nêu ở trên có nét tương đồng với tư tưởng vô vi của Lão Trang trong thơ của Lý Bạch và Đỗ Phủ, những đại thi hào thời Thịnh Đường Thế sự nhược đại mộng Hồ vi lao kỳ sinh Ở đời như mộng lớn Làm chi cho nhọc mình! “Xuân nhật tuý khởi ngôn chí” – Lý Bạch Thiên thượng phù vân như bạch y Tu tư hốt biến vi thương cẩu. “Trên trời mây nổi như áo trắng Phút chốc biến thành chó xanh” “Khả Thán” – Đỗ Phủ Thay đổi là nguyên lý của Vạn vật và Vũ trụ. Vì thế cách đây trên 2500 năm Đức Phật cũng đã nói đến Vô Thường. Sự tương đồng giữa Kinh Thánh Thiên Chúa giáo với tư tưởng Phật giáo và tư tưởng Lão Trang thật thú vị ! Ô hay, tưởng rằng chỉ có Lão Trang mới nói đến phù vân, vô thường, vô vi trong đời sống và nguồn khởi dẫn của Đạo. Phật giáo mới nói đến hư vô, sắc không; giờ lại nghe Thiên Chúa giáo nhắc đến hư không, phù vân. Cuộc đời đúng là “bức tranh vân cẩu”, quả vô thường thật ! T. là bạn thân với chồng tôi từ thời còn học Đại học. Hồi cưới chúng tôi, mọi việc hầu như một tay anh lo liệu. Anh ấy cởi mở, nhiệt thành, lại còn rất điển trai khiến nhiều cô mê lẽ vì mải chơi nên anh lấy vợ hơi muộn. Vợ anh là một cô giáo dạy tiểu học, nhan sắc bình thường, hiền lành và chu đáo. Anh bảo yêu đương chỉ thích những cô gái đẹp, nhưng lấy vợ thì cũng từng vốn rất quý T. cho đến khi chồng tôi nói anh ấy có bồ thì mọi cảm tình tôi dành cho anh ấy dần không còn bao nhiêu. Nhưng chồng tôi thì khác. Hay nói đúng hơn, đàn ông họ có suy nghĩ rất khác trong chuyện này, kiểu như Anh ấy không chung thủy thì anh ấy có lỗi với vợ, còn với anh, anh ấy vẫn là bạn chí, ở cơ quan tôi, có nhân viên nọ đã kết hôn nhưng suốt ngày săn đón một cô gái mới về làm. Tất cả mọi người đều biết cậu ấy đã có vợ nhưng họ đều nhiệt tình vun vào, suốt ngày ghép đôi, trêu chọc, tạo cơ hội cho cậu ấy với cô gái kia, hệt như cậu ấy đang ế đến nơi và cần tìm vợ vậy. Hình như đa số đàn ông không coi đó là một vấn đề nghiêm lần tôi bảo chồng "Anh với T. vốn như anh em, không khuyên bảo anh T. đi. Anh bao che cho T. là anh cũng sai rồi đấy". Nhưng chồng tôi lại nói "Đó là chuyện riêng của anh ấy. Anh cũng có nói rồi nhưng T. bảo cậu ấy chỉ tán tỉnh cho vui thôi, vợ vẫn là nhất. Thế em bảo anh nên làm thế nào, chạy đến nhà mách vợ anh ấy à?".Thật sự tôi đã chẳng còn quan tâm đến chuyện đó nữa. Mỗi lần có dịp gặp gỡ hội họp, T. vẫn đưa vợ đi cùng, họ vẫn rất tình cảm, rất hạnh phúc. Có lúc tôi còn cả nghĩ, biết đâu chồng tôi cũng vậy và T. cũng che giấu cho chồng tôi như vậy, ai biết "ma ăn cỗ" thế nhiều khi tôi cũng tự dỗ lòng Đối với phụ nữ, mà cụ thể đây là vợ anh T., có những chuyện không biết đôi khi lại hay. Nghĩ thì nghĩ vậy, nhưng lại nghĩ nếu mình bị rơi vào hoàn cảnh đó, bị lừa dối nhưng vẫn một lòng tin tưởng, sao thấy lòng cứ đau hỏi chồng- "Anh T. bỏ bồ hay là bị bồ "đá?"- Anh T. tự Chán rồi à?- Chả biết chán hay không nhưng mà nghe bảo mệt mỏi. Ảnh minh họa Getty Images. Hóa ra là cô gái kia ban đầu biết T. đã có vợ nhưng được tán tỉnh thì vẫn cứ lao vào. Dù sao thì T. cũng là kiểu người khéo léo, hài hước, rất đẹp trai lại sẵn sàng "chi đẹp". Cô gái lúc đầu cũng an phận làm bồ nhí nên mối quan hệ của họ khá vui vẻ. Nhưng dần dần cô ấy thấy như vậy là không công bằng. Cô gái hay tỏ ra giận dỗi, trách móc này kia, thậm chí còn so sánh và hờn ghen với vợ anh T. Cô gái còn tìm cách kiểm soát T. khiến anh thấy bức bối khó kết thúc mối quan hệ sau một lần tranh cãi. T. nói "Mối quan hệ của anh và em là cả hai cùng vui vẻ, nếu cả hai đều không cảm thấy vui vẻ nữa thì chia tay. Anh đã có một vợ là đủ rồi, và anh không thích em kiểm soát hay đối xử với anh như một bà vợ nữa".Đàn ông là thế, khi thích thì họ cung phụng bồ nhí như một nữ hoàng, khi không thích thì họ sẵn sàng phủi nhẹ như hạt bụi không vấn gái này cũng giống như nhiều cô gái yêu đàn ông có vợ khác. Ban đầu họ nghĩ chỉ đơn giản là mối quan hệ tình cảm thôi. Họ chỉ cần yêu, không nghĩ tới cái gì xa xôi hơn. Nhưng rồi dần dần, khi sự gắn kết dài qua thời gian, họ bắt đầu so sánh mình với vợ người tình. Họ thấy họ bị thiệt thòi và bắt đầu có những đòi hỏi cao hơn. Việc người tình quan tâm vợ, hay ở nhà, hay cùng đi du lịch với vợ cũng khiến họ hằn học khó chịu. Họ bắt đầu ra đàn ông khi ngoại tình, họ chỉ mong nhân tình của mình ngoan ngoãn, biết điều như một con mèo nhỏ. Còn nếu đến với người tình lại cũng bị nói chuyện tiền bạc, trách nhiệm, hờn dỗi, trách móc, kiểm soát thì họ sẽ "bỏ của chạy lấy người" ngay. Nhưng phàm là tình cảm, có ai yêu mà lại không muốn chiếm hữu cho riêng mình. Chỉ tiếc, không phải gã đàn ông nào cũng yêu nhân tình đủ nhiều để trao cho nhân tình cái quyền được kiểm soát và sở hữu cô gái trẻ một khi dấn thân vào mối quan hệ với đàn ông đã có gia đình, có thể coi là "trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt" như một nhà thơ tình nổi tiếng từng viết. Đó là mối quan hệ không nhìn rõ được tương lai, thậm chí không có tương lai. Đó là mối quan hệ mà đàn ông vừa bắt đầu đã nghĩ đến một ngày kết ông ham vui, đàn ông đa tình và thích đèo bồng. Có thể một thời điểm nào đó họ coi trọng nhân tình hơn vợ. Nhưng nếu đặt họ vào thế phải lựa chọn, họ luôn rất thực tế. Đó là lý do đàn ông ngoại tình rất nhiều nhưng bỏ vợ để lấy nhân tình thì rất ít. Đàn ông vốn bạc bẽo như thế, nhưng những cô gái trẻ vẫn lao vào cuộc tình ngang trái như những con thiêu thân, chẳng biết có rực sáng được phút giây nào hay tự đốt cháy mình trong biển Lê Giang/Dân Trí

trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt